
Kerst op Sicilië, Italië
Wij vieren Kerst op Skadi in Marina di Ragusa onze overwinterlocatie. Er zijn deze Kerstperiode vrijwel geen Nederlanders op hun boot, ze zijn naar huis voor familiebezoek. Wij vieren Kerst een beetje sober, met een klein diner, met muziek op de radio erbij en ontspannende dagen in de zon. Veel Italië-vakantiegangers schrijven over de uitbundige Kerstsfeer in Italie, maar in zuidoost Sicilie wordt Kerst niet zo bruisend gevierd, tenminste... niet op straat. Hier is het meer een familiefeest. In zuid Sicilië in Ragusa zijn de winkelstraten mooi verlicht, worden er concerten gegeven, gospels gezongen in kerken, zijn er kraampjes, worden er voor de kinderen spelen georganiseerd of knutselmiddagen.
Kerst op Sicilië
De kerstboom wordt in veel delen van Italie op 8 december neergezet, dat is het feest van de Onbevlekte Ontvangenis. La Festa dell”immacolata Concezione.
Op het grote plein van het centrum van de bergdorpen van zuid Sicilie staat ook een kerstboom, maar niet zo groot en uitbundig verlicht en versierd als in de grote steden van het Italiaanse vasteland.
De grootste kerstboom wordt elk jaar opgetuigd in Gubbio (Umbria). Met een lichtsnoer van 12 km lengte wordt een kerstboom gevormd tegen de hellingen van de Monte Ignino. Een spectaculair gezicht dat al ver in de omtrek zichtbaar is. Voor Kerst in Firenze, worden hele lanen met bomen, gevels van palazzi, etalages van winkels en monumenten rijkelijk voorzien van lichtjes, het karakteristieke geluid van de Zampogna, doedelzak, klinkt, en de geur van geroosterde hazelnoten draagt bij aan een sprookjesachtige sfeer.
Winkels op zuid Sicilie hebben bescheiden feestverlichting, maar binnen is niet veel van de Kerstsfeer te proeven, behalve de stapel Panettones, en de voorrraad drank. Grote winkelcentra in zuidoost Sicilië hebben een enkel kraampje met ambachtelijke produkten, zoals de nougat (Torrone) in vele smaken en kleuren. Maar zoals de supermarkten in Nederland Kerst en Kerstinkopen neerzetten, zo kent men dat niet hier in deze buurt. Je mag dan ook niet vergeten dat deze omgeving van de grote Metropolitans is afgesneden, door bergen en door zee is omringd.Huizen worden hier in zuid Sicilie niet met kerstverlichting versierd, men heeft geen kerstboom in huis of kerstversiering aan de deur. Wij konden ook geen bijzondere kerstversiering vinden, buiten kleine ornamentjes om op te hangen, of kleine kunstkerstrozen om als accessoire ergens bij te leggen. Geen ballen, pegels, slingers van groen. Wel beeldjes voor de Kerststal of kitcherige serviezen. In Ragusa stad is de hoofdstraat echter wel met mooie verlichting versierd en staat hier en daar een karretje waar kastanjes worden gepoft. De Maria-kapelletjes langs de bergwand zijn mooi verlicht. We hebben vooalsnog geen uitstapje gemaakt naar Agrigento (2,5 uur rijden) om het winkelwalhalla te bezoeken, waar mooi opgetuigde kerstbomen staan en sneeuwpoppen.
Wat ons wel opvalt is de aandacht voor de Kerststal, de Presepe. In de Marina ligt een drijvend ponton met een Kerststal met prachtige beelden en lichtjes. De kerststal is de vertegenwoordiging van de geboorte van Jezus. In Italië worden vele tentoonstellingen met kribben georganiseerd, zelfs hele speciale, en de meest bekende is ongetwijfeld de tentoonstelling in Napels.
De geschiedenis van de Presepe dateert van 1223 na Chr. Francesco d'Assisi vroeg aan een kunstenaar om de geboorte van Christus uit te beelden ter ondersteuning van zijn Bijbelse vertelling. De Jezuïeten en de Dominicanen verspreidden vervolgens de traditie naar andere delen van het land. Omdat de eerste Kerststalletjes van terracotta werden gemaakt zijn er niet veel meer over, maar in de Sta. Maria Maggiore in Roma staat de oudst bewaard gebleven Kerstgroep.
NAPELS
In Roma, Genova en Sicilia is de Kerststaltraditie ver ontwikkeld, maar Napoli spant toch wel de kroon. In de 18e eeuw werden spectaculaire Kerststallen gemaakt in opdracht van adellijke families. Na verloop van tijd werden de groepen naast Giuseppe, Maria, Gesù, de os, de ezel en de herders, uitgebreid met zogenaamde secundaire figuren en geplaatst in een landschap. De beeldjes werden steeds detaillistischer uitgevoerd, uit hout gesneden met terracotta hoofden, handen en voeten. De drie wijzen gaan daarbij soms gekleed in luxestoffen versierd met juwelen. Met details zo minuscuul en broos, kunnen we hier spreken van ware kunstenaars; deze Presepari bewerken namelijk beeldjes van slechts 10 cm hoog.
Het grappige van de Napolitaanse Presepio is dat er steeds figuren bij komen: beeldjes van mensen die dat jaar in het nieuws hebben gestaan, windmolens, huisjes, kerken, stationnetjes en hoe kan het ook anders: kleine pizza-oventjes waarin een 'vuurtje' brandt. De presepari hebben zich allemaal geconcentreerd in de Napolitaanse volkswijk Spaccanapoli en de sfeer rond de Kersttijd, als het gebied is omgedoopt tot Via Natale, is geweldig. Ook de UNESCO heeft het belang van de traditie onderkend en deze op haar werelderfgoedlijst gezet.
Natuurlijk vind je de presepe in alle soorten en maten en verspreid over het hele land.
Kerststallen, gemaakt van was, vind je in Buscemi (Sicilia) of van hout in Cesenatico (Emilia Romagna). Saillant detail is dat het kerstkindje daar niet wordt warm gehouden door de os en de ezel maar door twee dolfijnen. Op Sardegna vind je Presepi in grotten, in Brescia gebouwd over een riviertje en bij de Amalfitaanse kust zelfs in de zee. In zuid Sicilië in Agrigento zelfs van chocolade. En Italia zou Italia niet zijn als een pastafabriek in Varese de kerststal niet uitgevoerd zou hebben in... pasta.
Kortom: kerststalletjes vind je in alle stadjes en steden in Italia. In de Italiaanse kerken zijn vaak de mooiste te vinden. En naar goed Italiaans gebruik is er natuurlijk een behoorlijke competitie gaande over wie de mooiste heeft.
Weetje:
Vin Brulé
De glühwein is een warme drank gemaakt met wijn en diverse kruiden. De oorsprong van deze drank is zeer oud en zijn gevonden sporen van het in de Romeinse stad Pompeii.
In de Middeleeuwen, is de glühwein bereid door vele broeders als een middel tegen verkoudheid en dus werd ook uitgezonden door vele grootmoeders.
Vandaag de dag, deze drank wordt gedronken vooral in de bergen en tijdens de kerstperiode en is wijdverspreid in veel landen van Noord-Europa. De Italiaanse naam, glühwein, komt uit een pseudo frans en het betekent verbrande wijn.
Kerstmis is in Italie een echte familie aangelegenheid. Er wordt gezegd: Natale con i tuoi, Pasqua con chi vuoi of wel: Kerst vier je met elkaar,Pasen met wie je maar wilt.
De families, die op deze dag bij elkaar komen, koken een heleboel eten, doen spellen en wisselen geschenken uit.
De kinderen wachten met spanning Kerst af en hopen dat de kerstman, Babbo Natale,een oude man met een baard die met de slee voorbij komt, brengt waar ze in brieven om hebben gevraagd. Dit is een mooie periode voor kinderen, omdat de scholen gesloten zijn, in het algemeen van 23 december-6 januari. In deze vakantie gaan veel Italianen naar de bergen om te gaan skiën. Men zegt daarom wel dat ze voor de Settimana bianca zijn vertrokken.
De dag voor kerst, wordt Vigilia genoemd en het diner “La cena” is een van de belangrijkste en wordt daarom het Cenone genoemd. De winkels sluiten op de dag van Kerstwake vroeg en alles blijft gesloten op 25 december en 26 december. Na het Cenone gat men naar de nachtmis Messa di Mezzanotte.
In Rome wordt op kerstavond, la vigilia di Natale, een kanon afgeschoten van het Castel S. Angelo als aftrap van de feestdagen. Een andere traditie is het branden van de ceppo. Een houtblok dat brandend gehouden moet worden van kerstavond, tot capodanno, nieuwjaarsdag, als een soort van metafoor voor het uitdoven van het oude jaar met al zijn negatieve of vervelende dingen tot aan het nieuwe begin.
Een verdwijnend kerstritueel zijn de herders die uit de bergen komen, hun lied zingen en muziek maken, bedoeld om geluk te brengen. Meestal twee aan twee, waarbij de een speelt op een cornamusa, een soort doedelzak gemaakt van geitenhuid, en de ander hem begeleidt op een ciaramella, een houten fluitje. In Abruzzo en Lazio heten ze pifferari en in Campania worden ze zampognari genoemd. Deze traditie wordt overgenomen door kinderen die zingend langs de huizen trekken in ruil voor snoep. De belangrijkste Italiaanse kersttraditie op kerstavond is toch wel dat de passeggiata wordt verplaatst naar een rondje langs de vele presepi, de kerststalletjes.
Voor het Vigilia diner en voor de kerst wordt in de Italiaanse keuken heel veel gekookt, voornamelijk visgerechten. In een aantal regioni eist de traditie dat er precies zeven verschillende visgerechten op tafel komen, in andere streken moeten dat er 9, 11 of zelfs 13 zijn. Zeven is al een heel aantal om voor te bereiden.
Gedurende de feestelijke periode, bereid men of koopt men specifieke zoetigheden zoals panettone, pandoro en nougat, en wordt het huis versierd. De verschillende regioni van Italia kennen ieder andere 'klassieke gerechten'. In Roma bijvoorbeeld staat Capitone (zeepaling geroosterd, gebakken of gegrild) op het menu. In het zuiden kiest men vaak voor pasta met zeevruchten en schaaldieren of kalkoen, tacchino, gevuld met kastanjes op het menu.
Eerste Kerstdag, begint zonder ontbijt. Een cappuccino of caffelatte met een biscotto, koekje, moet de honger stillen tot de pranzo natalizio, kerstlunch. Het is in Italia gebruikelijk om te lunchen op dit soort feestdagen, net als men op zondag samen luncht. Een groot diner ‘s avonds is minder gebruikelijk, maar wordt wel gedaan door de families die het niet redden om al met de lunch samen te zijn De kerstlunch is uiteraard weer bijzonder uitgebreid. Een gerecht dat in een traditioneel gezin niet kan ontbreken, zijn de thuisgemaakte cappelletti in brodo. Dit zijn een soort tortellini die in een hete bouillon worden opgediend. Zalig, maar veel werk, want je kunt het natuurlijk niet maken om de tortellini gewoon bell' e pronti, kant en klaar, in de winkel te kopen
Het is gebruikelijk om als hoofdgerecht bij het diner gevuld vlees te eten, bijvoorbeeld quaglie, kwartels, gevulde tacchino, kalkoen, of huisgemaakte rollade. Veelal beschouwen de italiani één hoofdgerecht als wat weinig en wordt er dus gewoon nog een tweede vleesschotel op tafel gezet, bijvoorbeeld een pollo arrosto. Bij het hoofdgerecht horen de nodige bijgerechten, contorni.
Het nagerecht is meestal panettone, pandoro en een hele reeks andere zoetigheden die met kerst verpakt in rode strikken door vrienden en bekenden cadeau wordt gedaan. Het kerstmaal wordt met wijn weggespoeld en gevolgd door een glas frisse zoete spumante bij de dolce. De espresso en ammazzacaffe, het afzakkertje, zijn, na uren eten, zeer welkom.
Tijdens de kerstdagen is het niet meer dan normaal om een panettone cadeau te krijgen en die weer cadeau te geven omdat je er al een flinke voorraad van hebt liggen. Het kan dus voorkomen dat exact dezelfde panettone uiteindelijk weer bij de originele schenker terecht komt (zonder dat deze het weet).
Op 26 december, de dag na kerst heet Santo Stefano,, vernoemd naar de eerste christelijke martelaar. Op de avond van St. Stefano eet je vaak alles wat overbleef van de vorige twee diners.
Capodanno - oud-en nieuw.
Kerst is nog niét voorbij en men is amper klaar met het verteren van de uitbundige lunches en diners of we zien al aan de horizon een volgende belangrijke datum verschijnen:oudjaar. Dus in plaats van dieet begint men met de voorbereiding van een rijk diner op de laatste dag van het jaar, klaar om afscheid te nemen van het oude jaar- en het nieuwe jaar te verwelkomen. Maar Nieuwjaar betekent niet alleen eten met je familie in afwachting van middernacht, elke regio, elke stad en elk klein gehucht heeft zo zijn eigen verbazingwekkende traditie. Hier zijn enkele van die beroemde en bijzondere tradities:
Een van de oudste tradities is het breken van glazen en aardewerk. Door het servies op de grond te gooien bant men al het slechte uit, zowel fysisch als moreel. Deze gewoonte wordt in grote delen van Italie vorm gegeven en is in Napels een sterk hedendaags ritueel. Er worden zelfs auto’s bij beschadigd en onachtzame voorbijgangers geraakt. Sms gaat dit heftige gegooi met borden en schalen en scherven, gepaard met schoten, alles om de kwade geesten te verdrijven en uiting te geven aan de vreugde van het komende jaar.
Een ander verzoenend element wordt gegeven door middel van zanggiften: tijdens de oudejaarsavond, gaan groepen jongeren de straat op om te zingen en nieuwjaarswensen te verspreiden en daar een cadeautje voor te vragen. Het ontvangen van veel cadeaus staat voor de hoeveelheid voorspoed die men in het nieuwe jaar denkt te krijgen. Ontvangen van vele geschenken, staat voor overvloed het hele jaar door. Het gebruik bij de Romeinen heette "streniarum commercium".
In Pettorano sul Gizio in Abruzzo gelooft men dat exact om 24.00 uur de rivier zal stoppen met stromen en een paar seconden lang in goud zal zijn verandert, waarna de rivier meteen weer als water verder zal stromen. Een vrouw die zich niet van het wonder bewust was en juist op dat moment water haalde, bracht een emmer vol goud mee naar huis…
Nog een andere traditie zegt dat het belangrijk is om goed op te letten welke persoon je als eerste op straat ontmoet direct na twaalven, een oude man of gebochelde ontmoeten staat voor een lang leven. Een kind ontmoeten of een priester staat voor groot ongeluk. In Piemonte geldt het ontmoeten van een hooiwagen of een wit paard, voor het krijgen van geluk.
Op 31 december, de dag van St. Sylvester, ga je uit om elkaar te ontmoeten voor het diner. De winkels sluiten al eerder, om 18.00 uur op zijn laatst. Op middernacht drinkt men Spumante. Het vieren van het nieuwe jaar kent ook in Italia diverse tradities, waaronder het uitbrengen van een toast, fare un brindisi, het geven van de besjes van de maretak, vischio, als symbool van voorspoed, geluk en vruchtbaarheid.
Het begin van het nieuwe jaar wordt altijd groots gevierd. In Napoli kende men de traditie van lo sciuscio. Een groepje zangers dat al zingend van huis tot huis trok. Hun liedjes en muziek waren bedoeld om geluk te brengen in het nieuwe jaar. De deur niet open doen betekende een jaar ongeluk. De traditie is zo goed als uitgestorven, maar in kleine dorpjes wordt deze soms nog in ere gehouden. Het zijn dan meestal groepjes kinderen die voor hun inspanningen beloond worden met snoepjes of kleingeld.
Traditionele kleuren met Nieuwjaar, en ook Kerst, zijn natuurlijk rood en goud en sinds een aantal jaren wordt dit kleurgebruik, ook in Nederland, toegepast in de lingerie die gedragen wordt op die avond. Rode lingerie wordt gedragen om het geluk voor het nieuwe jaar af te dwingen. Voorheen was dit gebruik alleen in zwang bij jonge verliefde stelletjes maar gezien de hoeveelheid rode lingerie die verkocht wordt voor de feestdagen, lijkt dit gebruik snel ingeburgerd.
Met Capodanno wordt er vaak vis of zeevruchten gegeten. In Lazio is capitone, zeepaling, een traditioneel nieuwjaarsgerecht. In heel Italia, maar vooral in het Noorden, worden twee speciale worsten geserveerd. Cotechino, een varkensworstje en zampone, een gevulde varkenspoot. Ook op Sicilie wordt zampone maar ook lamsschenkel gegeten. Bij de slager en in de supermarkten zijn ze kant en klaar te koop. De zampone wordt verkocht in een mooi doosje waarmee deze ook geschikt is om cadeau te geven. Beide gerechten zouden brengers van rijkdom zijn voor het volgende jaar. Traditioneel worden ze dan ook geserveerd met lenticchie, linzen, die de rijkdom aan geld symboliseren. Als bijgerecht past spinazie. De beste kwaliteit linzen komt van Ventotene, een klein eilandje voor de kust van Lazio, maar ook de linzen uit het op de Piano Grande gelegen Castelluccio (Umbria) zijn prima geschikt voor de gelegenheid opnieuw gevolgd door zoetigheid.
Naast de traditionele Panettone en Pandoro worden met Capodanno ook strufoli (ook wel strufoli, stuffoli of stufoli genoemd) geserveerd. Deze 'taart' die oorspronkelijk uit Napoli komt, bestaat uit kleine gefrituurde deegballetjes, rijkelijk overgoten met honing. Wederom als symbool voor financiële rijkdom. Als de klok 12 heeft geslagen, wordt er getoast met spumante en daarbij worden druiven gegeten. Na deze maaltijd genuttigd te hebben, kan het haast niet meer fout gaan: het schip met goud zal binnen varen...
Buiten op straat wordt de overgang van oud naar nieuw natuurlijk ook gevierd met het afsteken van fuochi artificiali (niet zo veel als bij ons). Klokkengelui, scheepshoorns en sirenes dienen ervoor om de geesten van het oude jaar te verdrijven en het nieuwe jaar te verwelkomen. Daarna natuurlijk snel weer naar binnen om het feest voor te zetten.
Naast de feesten in huiselijke kring en gewoon op straat, wordt er ook samen feest gevierd in dorpshuizen, hotels en discotheken. Al dan niet geboekt als arrangement, pacchetto, met hierin cenone, festa e pernottamento (overnachting). Dit veglione di Capodanno, oudjaarsbal, duurt meestal tot in de kleine uurtjes. In grote, maar ook in kleinere steden komen de Italianen bij elkaar op de grote, centrale pleinen. Het is de gewoonte wakker te blijven om de eerste zonsopkomst van het Anno Nuovo mee te maken. Als je op dat moment in de bergen zit, is het fantastisch om, in de winterkou, de zon boven het bergmassief uit te zien komen!
De volgende ochtend als iedereen weer is bijgekomen, kan de dag traditioneel beginnen met het bijwonen van de heilige mis of het bekijken van het Urbi et Orbi uitgesproken door Il Santo Padre op het Piazza San Pietro. Lang voor Capodanno kun je kaartjes kopen voor het bijwonen van dit evenement. Ook via internet kun je de zegening op Radio Vaticana beluisteren. Wat minder profaan is het volgen, ook in Italia, van het traditionele Nieuwjaarsconcert uit Vienna waarbij de muziek van Strauss de toon zet. Hierna volgt weer een maaltijd: het diner van Nieuwjaarsdag dat bestaat uit ongeveer dezelfde ingrediënten als de vorige dag. Geen wonder dat ook in Italië januari de traditionele dieetmaand is...
Deze dag is dé dag waarop je alle plannen moet maken voor het komende jaar en volgens de overlevering moet je een beetje doen van die dingen waarvan je graag wilt dat ze in de volgende 364 dagen gebeuren. Dus geen rekeningen betalen...
Het feest van Kerstmis eindigt 6 januari, op Driekoningen, de dag waarop, voor de christenen, de drie Wijzen Jezus zagen en hem erkenden als God.
6 januari is vooral belangrijk voor kinderen, omdat de traditie zegt dat een oude dame (heks) Befana, van huis tot huis vliegt om de kousen van brave kinderen te vullen met veel snoep.
BEFANA
Wie is die heks? La Befana is een oude vrouw, een beetje lelijk, gebocheld, met een grote neus, puntige kin, met oude en versleten kleren, een sjaal over haar schouders, een lange rok en een hoed op het hoofd. Maar ondanks haar verschijning is ze goed op haar eigen manier en brengt geschenken voor de kinderen.
In de nacht van 5 en 6 januari,vliegt zij op een bezem en met een zware tas, in het Italiaanse luchtruim om brave kinderen snoep te brengen en om kolen aan de slechte te geven. De slechte kinderen moeten de kolen eten en dan voor de heks een lekker drankje bereiden zoals wijn of chocolademelk en iets om te eten. De heks zal dan goed gestemd raken en toch nog iets achter laten op haar voetsporen.
Waar komt de legenda van Befana vandaan?
De naam komt van Epifaniam hoewel die in de loop der tijd is uitgegroeid tot haar huidige naam. Epiphany is het Griekse "EPIPHANEIA" wat "manifestatie" betekent en wat verwijst naar de verschijning van Jezus aan de Drie Koningen als God.
In plaats van de Driekoningen, zoals wij die kennen, kan de oude oorsprong gekoppeld zijn aan de noordelijke volken, zoals de Kelten. Aan deze oorsprong zou ook de traditie gekoppeld zijn om een marionet van de heks te verbranden op het grote plein in de stad, hetgeen nog in veel Italiaanse steden tijdens dit feest gebeurt. Dit staat symbool voor alle moeilijkheden die men heeft gehad in het afgelopen jaar. In feite is de Befana nauw verbonden met het platteland waar zij verschenen zou zijn aan de boeren en cadeautjes meebracht in de vorm van seizoensfruit.
In plaats daarvan zijn er ook mensen die zeggen dat de traditie van Befana van bijbelse oorsprong is en in het bijzonder verwijst naar de ontmoeting van de Drie Wijzen met een oude dame. De wijzen, geleid door de ster, zouden de weg gevraagd hebben aan de vrouw, maar ze weigerde om hen te helpen, en op deze manier, zouden zij nooit in staat geweest zijn om het Christuskind te zien. Vanaf die dag zou de kleine oude vrouw, met een zware zak van giften op haar schouders, de woningen langs gaan, om geschenken te geven die die dag voor het kindje Jezus bedoeld waren.
DOLCI ITALIANI
Italianen zijn echte zoetekauwen. Ze hebben dan ook geen enkel excuus nodig om van dolci, gebak of snoepgoed, te genieten. Wanneer je in Italië bent zou je absoluut eens de met veel ricotta bereide Siciliaanse zoetigheden cannoli en cassata moeten proberen. Goddelijk en gevaarlijk.
Cannoli.
Cannoli is meervoud van cannolo, dat ‘kleine buis’ betekent. Cannoli zijn buisvormige schelpen van gebaksdeeg. De vulling bestaat uit een zoete, romige vulling meestal van ricotta-kaas of gezoete mascarpone. Dit wordt vermengd met een combinatie van vanille, pistache, Marsalawijn, rozenwater of andere toevoegingen. Sommige koks voegen ook sukade of chocoladesnippers toe.
Harem
De uit Palermo afkomstige cannoli waren oorspronkelijk bedoeld als verrassing tijdens carnaval als vruchtbaarheidssymbool. De legende hiervan kent haar oorsprong in de harem van Caltanissetta, een stad gelegen op het westelijk binnenland van Sicilië. Het dessert gaat waarschijnlijk terug tot in de tijd van de Arabische bezetting van de 9e tot de 11e eeuw.
Cassata, een complexe cake.
De cassata is een complex dessert, verrijkt met veel sterke en zeer zoete smaken, zoals chocolade, pistachenoten, abrikozengelatine, gemengde gekonfijte vruchten, rozijnen en oranjebloesemwater. Door de invloed van alle verschillende culturen, vooral de oriëntaalse, op Sicilië werd het mengsel door de tijd heen steeds complexer.
De cassata ontleed.
De cassata is te vergelijken met een kleine koek die bestaat uit een spinachtige cake, bevochtigd met vruchtensappen of likeur. De vulling bestaat uit ricottakaas, sukade en chocolade of vanille vergelijkbaar met die van cannoli. Een pastelkleurige deklaag van marsepein met daarop gesuikerde stukjes fruit als citrusvruchten (het symbool van Sicilië) en geconfijte kersen maken het af.
Nobel nonnenwerk
Ook dit Siciliaanse dessert is afkomstig uit Palermo en reikt waarschijnlijk terug tot in de tijd van de Arabische bezetting. In de middeleeuwen was deze specialiteit alleen te vinden in de kloosters van Palermo, waar nonnen het bereidden en verkochten aan het volk. Zo werd het op het hele eiland langzaam aan een favoriete delicatesse .
De legende.
Volgens een legende ontstonden de cannoli in Caltanissetta, ofwel "Kalt El Nissa" genoemd, hetgeen in het Arabisch betekent "Kasteel van vrouwen", dat in die tijd de thuisbasis was van vele harems van de Saraceense emirs.
De Siciliaanse cannoli van vandaag zouden dus een oude oorsprong hebben, maar door de eeuwen heen heeft het een aantal veranderingen ondergaan. Zijn voorvader kan een taart in de vorm van een banaan zijn geweest, gevuld met ricotta, amandelen en honing.
De hypothese zou zijn dat de favorieten van de emir, om de tijd te doden, zich aan de voorbereiding van heerlijke gerechten wijdden, met name aan desserts en in één van de vele culinaire experimenten de Cannoli zouden hebben "uitgevonden", met een duidelijke zinspeling op de “gift” van de sultan.
Een andere bron, echter, vertelt dat de cannoli ooit voor de eerste keer zijn bereid in een klooster in de buurt van Caltanissetta.
Er wordt gezegd dat tijdens carnaval de nonnen dit "uitvonden": een taart in envelopvorm of een deegkorst("scorcia") gevuld met roomkaas en suiker en verrijkt met stukjes chocolade en gehakte amandelen (cucuzzata).
Of het nu van nonnen of concubines is, "deze vrouwen, verschillend in de opbrengsten die zij uit de gelofte van kuisheid ontvingen, waren waarschijnlijk in hun hart niet zo gek op het plezier dat zij van de almachtige ontvingen.
Zeker is wel, dat zijn wortels teruggaan tot de Arabische overheersing in Sicilië (827-1091).
Arabieren en de Grieken introduceerde vele vernieuwingen in de techniek, in het algemeen en in de keuken in het bijzonder, bijvoorbeeld: suikerriet, rijst, amandel, jasmijn, katoen, anijs, sesam en drugs: kaneel en saffraan. Ze waren ook bekwame banketbakkers, en als het waar is dat de ricotta toen al in Sicilië werd geproduceerd, dan het is ook vrijwel zeker, dat de Arabieren het verwerkten met met gekonfijte vruchten, chocolade stukjes en op smaak brachten met likeuren, om zo een een perfecte match van suiker en kwark te creëren. Een prelude van de beroemdste Siciliaanse gebakjes in de wereld: de cassata en de cannoli.
Waarschijnlijker is dat de haremvrouwen hun toevlucht in de kloosters hebben gezocht nadat de Noormannen de Saraceense gebieden hadden veroverd en de Harem-kastelen hadden leeggehaald. In het boek “Siciliani a tavola” dat geschreven is door…hertog Albert Denti van Pirajno, geleerde in gastronomie betoogt hij dat de opzichtige samenstelling en smaak van het gebak een sterke Islamitische invloed verraad. En dit zou het bestaan van een verband tussen de twee legendes verklaren
Niets dan wafel en kaas! De Siciliaanse zoetigheid werd al vanwege zijn uitstekende kwaliteit gewaardeerd door de Romeinen: "Tubus farinarius, dulcissimo, edulio ex lacte factus" zoals Marcus Tullius Cicerone toen hij opzichter was in Sicilië, in Lylibeum (het moderne Marsala)
Uit: La nascita del cannolo siciliano tra storia e leggenda van Salvatore Di Dio, Albignasego (Padova)
Bron voor deze blog:
www.italie.nl
ciaotutti
noiparliamoitaliano