Een excursie in het kurkverwerkingsbedrijf NOVACORTIÇA

Op 17 februari bezoeken wij Novacortiça, grootste wereldproducent van kurkproducten. De introductie wordt gevolgd door een zeer leerzame rondleiding. Tevens wordt ons aanbevolen de winkel van Pelcor te bezoeken. De fabrikant van verfijnde mode accessoires vervaardigd uit flinterdunne tere kurk-huid.

Hier is het levensverhaal van de kurk.....

KURK

• De wijnmakende monnik Dom Perignon herontdekte in de 17e eeuw de kurk als een geur- en smaakloos afsluitmateriaal voor wijnflessen.
• Portugal is de grootste kurkproducent ter wereld, bezit 7000 km2 land met kurkeiken en produceert 30 miljoen kurken per dag.
• Op het plattelnd van de Alentejo worden waterdichte, hittebestendige voedselboxen gemaakt. Dit is een traditioneel ambacht.
• Dankzij de zuivere lucht van de bergen en het erfelijk materiaal van de bomen groeit de beste kurk ter wereld ten noorden van São Bras de Alportel in de Algarve.
• De kurk werd niet alleen gebruikt voot afsluiten van wijnflessen, maar ook voor het verzegelen van porceleinen potten en de productie van batmintonpluimpjes, reddingsboeien en drijvers.

Een stukje geschiedenis:

Alportel was hiermee al vroeg een centrum van kurkproductie. Begin 20e eeuw telde het stadje 60 werkplaatsen waar schors van de kurkeiken tot wijnkurken werd verwerkt. Sao Bras de Alportel had echter geen kapitaalkrachtige investeerders en bovendien was er geen spoorweg of goede wegverbinding door de bergen om zich als industriestad te ontwikkelen. Bedrijven verhuisden daarom veelal naar gebieden rond Lissabon. Kleine familiebedrijfjes bleven. Kurkeiken vormen een investering die pas op lange termijn iets oplevert en daarom is de aanplant van een kurkeikenbos een soort pact tussen de generaties, dat uit familieverband is ontstaan.De kleinkinderen profiteren van de bomen die hun grootouders hebben geplant, terwijl zij met de winsten ervan kunnen zorgen voor hun ouders.Een soort tweeweg zilvervloot-sparen.

De oogst:

Kurkeiken groeien erg langzaam. Kennis van het oogsten van schors is van vader op zoon overgedragen. De boom kan in elk seizoen geplant worden, maar kurkoogsten kan alleen in de zomer wanneer de schors flexibel is. Als een boom 25 jaar oud is, kan hij voor het eerst geschild worden. Deze schors heet maagdelijk schors, is zeer poreus en onregelmatig en geribbeld en is niet bruikbaar voor de kurkfabricage.Na 9 jaar oogst men de volgende schors, echter deze voldoet evenmin aan de eisen, heeft een te hoog harsgehalte en dat kan de smaak van de wijn beinvloeden. De kurk van de eerste twee oogsten worden tot granulaat verwerkt, een hoofdproduct van het familiebedrijf NOVACORTIÇA. Pas na nog eens 9 jaar kan de geoogste schors gebruikt worden.

De stammen van de pas geschilde eik zijn rood. Met witte verf wordt het laatste cijfer van het jaar op de kale stam geschilderd. Zo weet men wanneer de volgende oogst mogelijk is. Te vroeg oogsten kan tot gevolg hebben dat de boom sterft. Het is bovendien gewoon verboden te vroeg te oogsten.

NOVACORTIÇA

Novacortiça S.A. is een naamloze vennootschap met als aandeelhouders de leden van dezelfde familie.
Het bedrijf is gevestigd in het zuiden van Portugal in S. Brás de Alportel , een dorp in de Algarve in de uitlopers van de Serra do Caldeirão , beschouwd als de beste regio van kurk in de wereld .
MKB- bedrijf, met 60 medewerkers, die zich als hoofdactiviteit wijden aan de vervaardiging van natuurlijke kurkschijven voor Champagnekurken en 1 + 1 wijnstoppers, en granulaat.

De eerste stap vqn de Kurkverwerking:

• Om de hars te laten vervluchtigen worden de verse stukken in hoge stapels gelegd om te drogen.
• De kurkplakken worden 24 uur in water van 100 graden gelegd.
• de kurk moet 3 dagen afkoelen
• de kurk wordt gesorteerd op dikte
• de plakken kurk worden met de hand op maat gesneden

***Diktes kurk die niet gewenst zijn voor de productie van schijven of granulaat gaan naar de fabrieken die de wijnkurken uitstansen voor de allerbeste kwaliteit wijnen. Deze wijn moet immers ademen. Het restkurk wordt teruggekocht.

De twee producten van NOVACORTIÇA, de kurkschijfjes en het granulaat:

Grote kurkschijfjes voor Champagne:

Een goed geschikte dikte kurkplakken wordt nadat handmatig de randjes ervan zijn afgesneden de fabriek ingebracht. Daar worden de plakken machinaal in 3 stukken gesneden. Machines worden bediend door vrouwen. Een stuk wordt machinaal in 3 plakken geschaafd: de voorkant, middenstuk en achterkant van de plak schors. Dan ponst een machine daar schijfjes uit. De schijfjes worden machinaal gecontroleerd op 3 kwaliteiten (dichtheid van de structuur).

Deze schijfjes krijgen nog een persoonlijke controle door een werkneemster met veel ervaring. (20 jaar).Zij haalt de schijfjes met verkleuringen eruit; deze vlekjes duiden op bacteriën. Zij verwerkt 300.000 schijfjes per dag. Afgekeurde schijfjes komen bij het granulaat terecht.

Als laatste controle gaan de schijfjes door een laserlicht-machine. Van beide zijden wordt een foto gemaakt. Indien goed gekeurd, dan gaan ze naar de telmachine, van waaruit ze in een zak terecht komen.

• Zijn er dan nog schijfjes die bijvoorbeeld een stukje missen, dan komen deze terecht in een speciale mand. Deze misvormde schijfjes komen in een machine die er kleinere (B)schijfjes van maakt.
• De beste kwaliteit kurkschijfjes wordt geimporteerd door Frankrijk voor fabrikage van stoppers voor de Champagne Moët et Chandon en Tattinger. Een zak van 40.000 schijfjes kost 2000,= euro.
• De minder kwaliteit wordt geïmporteerd door Spanje tegen een prijs van 1400,= tot 1600,= euro voor de stoppers van de Cava's.
• De minst goede kwaliteit wordt geïmporteerd door Italie voor een prijs van 600,= - 800,= euro voor de stoppers van de Prosecco's.

Een zak kurkschijfjes bevat 40.000 stuks. Een extra grote zak (op aanvraag) bevat 100.000 schijfjes.

Granulaat voor Champagnestoppers:

Grof granulaat en grote A-kwaliteit schijfjes worden verkocht aan Frankrijk. Daar wordt het granulaat geperst en verlijmd tot lange stangen kurkproduct, met gelijke diameter als de schijfjes. De kurkstangen worden in stukjes geknipt. Twee A-kwaliteit schijfjes worden onder tegen de kurk aan geplakt en klaar is de Champagnestopper.

Deze stoppers zijn 2 x zo breed als de flessenhals.Hij wordt, met de twee A-schijfjes aan de onderkant in de Champagnefles geperst. Deze schijfjes móeten aan de onderkant zitten om te voorkomen dat de Champagne in aanraking komt met de lijm waarmee de granulaatkurk is opgebouwd.Het granulaat kurkproduct sluit de fles af, de Champagne ademt niet.

EEN WEETJE: als je een Champagnekurk een uur in heet water legt krijgt hij zijn oorspronkelijke dikte terug.

Wijnkurken en wijnstoppers en granulaat:

Wijnkurken worden door een andere fabriek dan Novacortica gefabriceerd. Wijnkurken ( zie *** boven) bestaan voor 100 % uit kurk,en dus niet uit granulaat, want goede wijn moet ademen. De echte wijnkurken worden vervaardigd voor dure wijnen.

WEETJE: een wijnkurk kost 1-3 euro per stuk.

De (B) schijfjes zijn bestemd voor wijn van gemiddelde kwaliteit, die geen kurk maar een granulaatstopper krijgen met kurk(B)schijfje aan boven en onderkant. Er komt een stempeltje op de slechtste kant van het schijfje. Deze kant van het schijfje zal uiteindelijk op het wijnstoppetje met de slechte kant tegen de wijnstopper worden gelijmd.
Wijnstoppers worden gemaakt van fijner granulaat. Het fijne granulaat gaat naar de kurkfabriek samen met kleine gestanste (B)schijfjes. Ook dit granulaat wordt tot smalle stangen geperst en verlijmd, die dezelfde doorsnede hebben als de kleine schijfjes. De stopper is eveneens 2 x zo breed als de hals en wordt in de flessenhals geperst.

Wijnstoppers van het zeer fijne granulaat: Wijn die 1 tot 1,5 jaar houdbaar is, de zogenaamde slobberwijntjes, hebben een granulaatstopper zonder echte kurkschijfjes aan boven en onderkant. Logisch dat deze wijn dan niet lang houdbaar is.
Deze granulaatstoppers worden tevens gebruikt voor afsluiting van likeurflessen. Deze stoppers worden gepoetst en versierd met een sierdop.

Het allerfijnste granulaat - het stof: dit wordt gebruikt om kurken te poederen zodat de uitstraling mooier wordt.

Een arbeidster in deze fabriek, krijgt van het bedrijf kleding, oordoppen, handschoenen, mondbeschermers etcetera. Als ze nieuwe hulpmiddelen willen hebben, kunnen ze deze meteen verkrijgen. Ze weigeren vaak de oordoppen te dragen. In dit geval moeten ze een verklaring ondertekenen als ze bepaalde veiligheidsmiddelen niet willen gebruiken.Per dag kunnen ze dit wijzigen maar dan moet de verklaring meteen aangepast en ondertekend worden.

Het modeproduct van PELCOR

De beste kwaliteit kurk, maar qua dikte niet geschikt om kurken uit te stansen, gaat naar PELCOR. Deze fabriek staat voor een Portugees merk van mode accessoires in kurk. De techniek bestaat uit het flinterdun schillen van de kurk waarna deze plakjes op papier, stof of leer worden geplakt. Door de bijzondere eigenschappen van de kurk onstaat een teer product dat zowel verfijnd als milieuvriendelijk is. De Pelcor producten zijn vernieuwend en creatief van ontwerp.

www.pelcor.pt