Over Basken en Pintxos
Pais Vasco, (spreek uit:Basco) is gelegen in Spanje en Frankrijk aan de westelijke uitlopers van de Pyreneeën en aan de Golf van Biskaje. Op een totale oppervlakte van bijna 20.700 km² wonen ongeveer 3 miljoen mensen. Het Baskenland in historisch, cultureel, etnisch en taalkundig opzicht omvat behalve de Autonome Gemeenschap Baskenland ook de aangrenzende Autonome Forale Gemeenschap Navarra en Frans-Baskenland, dat bestaat uit de drie historische Baskische provincies Labourd, Neder-Navarra en Soule in het zuiden van het departement Pyrénées-Atlantiques. Ook in deze gebieden wonen van oudsher voornamelijk Basken.
Baskenland heet in het Baskisch: Euskadi. Dit levert ludieke momenten op bij het inschrijven als wij ons aanmelden als bezoeker in een Baskische haven. Ook heeft de Skadi veel bekijks.
De Baskische taal wordt nauwelijks meer gesproken in het zuiden van Navarra en veel Spaanstaligen identificeren zich er niet met het Baskische nationalisme. In Hondarribia nog wel en alle verkeersborden en openbare teksten zijn in Spaans zowel als in Baskisch. In Frans-Baskenland wordt wel nog tamelijk veel Baskisch gesproken, maar hier is de taal op geen enkele manier erkend - en slechts een minderheid is voor aansluiting bij de rest van Baskenland.
Waar de taal precies vandaan komt en hoe ze ontstaan is, blijft voorlopig nog steeds een mysterie. Vast staat wel dat het de enige pre-Indo-europese taal is van heel Europa. Er bestaat een hypothese dat de Basken reeds in de prehistorie in deze streek woonden. Deze theorie wordt gestaafd door het feit dat ook de Basken zelf genetisch een volk apart zijn. Een andere hypothese is dat het Baskisch verwant is met Kaukasische talen. Dit leidt men af uit het veelvuldig gebruik van de lijdende vorm. Volgens deze theorie zouden de Basken afstammen van de Liguriërs uit Georgië.
De grootste steden in deze regio liggen voornamelijk in het Spaanse gedeelte. Dit zijn Bilbao, Pamplona, Vitoria-Gasteiz en San Sebastian.
Typisch Baskisch: de alpinopet, de espadrille, de pintxo, 'Sociedades Popularis': Diep in de feodale historie van het land wortelende mannenclubs, waar principieel geen vrouw wordt toegelaten.
Espadrilles
Vanaf de 18de eeuw werd de espadrille, het canvas schoentje met de zool van touw, in vele huishoudens in de Béarn en het Baskenland gemaakt. In de 19de eeuw besloot men het vervaardigen van dit schoeisel in en rond Mauléon iets serieuzer aan te pakken. Maar nog steeds werden de schoenen thuis met de hand gemaakt. Deze schoentjes worden met de traditionele kleuren wit en rood en soms zwart nog steeds gedragen op Baskisch nationale feesten.
De Baskische keuken geldt als de beste ter wereld. San Sebastian telt 175.000 inwoners, maar de grote toprestaurants van de stad beschikken gezamenlijk over maar liefst 10 Michelin-sterren. Dat is de hoogst denkbare culinaire onderscheiding ter wereld.
Pintxos (in het Spaans: Pinchos) zijn hartige hapjes die, in eindeloze variaties als ware culinaire verlokkingen op de tapkasten in bars en cafeteria's staan uitgestald. Partjes stokbrood, hoog opgeladen met krab en garnalen, gerookte zalm, spread van verse zeevis, kaas, groenten, worst, inktvis, spiesjes kabeljauw. Pintxo betekent letterlijk "spies"of "doorn". Het uitgaan en eten van Pintxos heeft een sterk socialiserend karakter en het wordt beschouwd als de hoeksteen van de samenleving.
Zij zijn verwant aan tapas, met het belangrijkste verschil dat pintxos meestal ' verrijkt ' zijn met een spies garnering of een tandenstoker en dat de pincho geserveerd wordt op een sneetje stokbrood.
ETA De Euskadi Ta Askatasuna (Nederlands: Baskenland en Vrijheid), beter bekend onder de afkorting ETA en onder de naam Baskische Afscheidingsbeweging, is een organisatie die een onafhankelijke, socialistische Baskische staat wil stichten. De ETA staat op de Europese terreurlijst. De politieke tak van de ETA is Batasuna.
ETA heeft historisch gezien twee kernpunten: Het oprichten van een socialistische Baskische staat (inclusief Navarra en Frans-Baskenland) Het vrijlaten van ETA-leden die momenteel in gevangenissen in Spanje en Frankrijk zitten.
Op maandag 10 januari 2011 kondigde de ETA het permanent staakt-het-vuren af en heeft het al haar terroristische bewegingen gestopt, zoals aanslagen, liquidaties en ontvoeringen. Op 20 oktober 2011 kondigde de ETA aan dat ze haar gewapende activiteiten definitief stopzet.
Batasuna (Baskisch voor eenheid) is een links georiënteerde Baskische politieke partij, die traditioneel gezien wordt als de politieke vleugel van de Baskische afscheidingsbeweging ETA. De partij is vooral actief in Spanje (Navarra en Baskenland), maar heeft ook afdelingen in Frans Baskenland. Vanwege de banden met de ETA is de partij sinds 2003 verboden in Spanje. Ondanks het verbod, organiseert Batasuna regelmatig publieke manifestaties en stakingen.
Batasuna moedigt haar kiezers sinds het verbod aan te stemmen voor andere abertzale partijen: andere Baskische partijen die streven voor onafhankelijkheid van Spanje of meer autonomie.
Batasuna maakt deel uit van de Baskische Nationale Bevrijdingsbeweging, waartoe verder ook sociale organisaties, vakbonden, jeugdverenigingen en vrouwengroeperingen behoren. Men kan ze situeren in het linksnationalistische kamp.
Op 27 maart 2007 verklaarde de partij met nieuwe statuten en onder een nieuwe naam, "Abertzale Sozialista Batasuna", aan de lokale verkiezingen in mei 2007 deel te gaan nemen.
Tijdens een persconferentie op 3 januari 2013 kondigen Maite Goyenetxe en Jean Claude Aguerre, leiders van de Franse afdeling van de partij, de opheffing van de politieke beweging aan.
